In de bonen

Op één van onze eerste vakanties samen bezochten mijn vriendin en ik een bevriende Franse familie waarmee ik vele zomervakanties heb doorgebracht. Ze zijn dan ook grotendeels verantwoordelijk voor mijn Francofilie en culinaire interesses, en natuurlijk een goede beheersing van de Franse taal, de enige waarmee je met een Fransman kan communiceren. 

Eerst werden we door de ouders gastvrij ontvangen en verwend, en een paar dagen later bezochten we elders in Frankrijk de jongeren die zelf met een stel vrienden aan het kamperen waren. Ze zijn jonger dan wij en waren dus bezig met een typische jong-volwassen kampeervakantie - een groep vrienden, een hoop geleend spul, hangmatten, opblaasbedjes en drank. Behoorlijk veel drank.

Toen wij de camping opreden was het rond het middaguur en de boel was net een beetje aan het ontwaken. Kleine oogjes maar open armen en al snel waren we weer aardig op de hoogte van alles en iedereen. En dan duurt het niet lang voor het belangrijkste onderwerp van elk Frans gesprek ter tafel komt - eten. Er moest geluncht.

En dan komt het grootste verschil met een Nederlandse groep jongeren, want in no-time werden er uit de meegenomen koelkast (die dus niet vol bleek te staan met alleen drank) allerlei lekkere dingen gehaald, slofte één van ons naar de receptie voor paar verse flûtes en als klap op de vuurpijl maakte de jongste van het gezelschap in een handomdraai uit wat overgebleven sperziebonen, tomaat, ui en vinaigrette een heerlijke salade. En dan gaat het, ook bij een groep net-niet-meer-pubers, mét kater, weer de hele maaltijd over eten. Recepten (en de discussie over welke klopt), tips, perfecte adresjes, regionale specialiteiten.

Na nog een wandeling, wat zwemmen en een gezellig middag verlieten we de club weer om terug te reizen naar onze eigen camping (waar gelukkig niet een grote club gezellige maar ongetwijfeld toch wat rumoerige jongeren stond).

Die salade is natuurlijk een klassieker, en het is duidelijk waarom - lekker op een warme dag, met alleen wat brood, met of zonder kater. We eten hem dan ook nog steeds vaak en graag. Belangrijk bij zo'n simpele salade is dat de ingrediënten goed zijn - geen slappe ingevlogen boontjes uit Kenia of waterige sneue tomaten. En een vinaigrette is altijd lekkerder met smaakvolle olie en een lekkere azijn. Je kunt gerust wat dingen toevoegen (dat doe ik ook), zoals witte bonen en avocado, maar eigenlijk is de eenvoud het lekkerst. En hij wordt nooit meer zo lekker als op die zomerdag op een camping in Frankrijk. 

De ingrediënten

Salade aux haricots verts

• 1 ui, gehalveerd en in dunne plakjes
• 6 kleine tomaten, in partjes of liever: 2 rijpe coeur-de-boeuftomaten in stukjes
• 400 gram sperziebonen
• tijm
• 1 tl scherpe mosterd
• 2 tl azijn (sherry- of wijnazijn)
• 2 a 3 el olie (olijf-, walnoot- andere lekker olie naar keuze)
• peper, zout

Eventueel één of meer van:

• een half blikje bonen - witte bonen, flageolets, zwarte-ogen-bonen, linzen, kikkererwten of een mix daarvan, gespoeld en uitgelekt
• een avocado, in blokjes met wat citroensap erover
• olijven
• een ansjovisje in kleine stukjes

Knijp het ergste vocht uit de tomaat. Snijd de puntjes van de bonen, was ze en snij ze in stukjes van een centimeter of 5 maximaal. Kook de boontjes net gaar in zout water en laat goed afkoelen, eerst onder de koude kraan en eventueel nog in de koelkast.

Maak een dressing: meng mosterd en azijn goed, en voeg vervolgens olie tot de een mooie dikke vinaigrette. Voeg peper, zout en tijm toe en eventueel (want lekker) een zeer fijn gehakt teentje knoflook. 

Voeg alle ingrediënten, inclusief de optionele, samen en meng met een deel van de dressing - voeg meer toe indien nodig. 

Wijn erbij zou lastig zijn vanwege de azijn in de dressing, maar een beetje Fransoos lost dat op door er een niet te dure, verre van subtiele huiswijn naast te zetten.

Bruin of rood?

Vanwege een erg geslaagde hamburger gisteravond zitten wij met een stapel zelfgebakken hamburgerbroodjes. Licht zoetig en uitstekend geschikt voor stevig beleg, zoals een ontbijtbroodje met spek, ei en tomaat. Rare combinatie? Dat valt wel mee. 

Eigengebakken broodje, ei, spek, tomaat. HP sauce (c) @moutenpeper. 

In 2016 bevonden we ons in Engeland. Het ondenkbare was net gebeurd - de Britten hadden, tegen hun eigen verwachting in, ervoor gestemd om de EU te verlaten. Nu, bijna 4 jaar verder, is het nog steeds niet voor elkaar, maar dat is een ander verhaal.

Op 1 juli reden we vanuit het Zuid-Westelijke puntje van Cornwall, en daarmee van heel Engeland, richting Londen. Geen enorme reis, maar we hadden inmiddels al de ervaring dat een beperkte afstand veel meer tijd in beslag neemt dan in bijvoorbeeld Frankrijk of Duitsland. De wegen zijn matig tot slecht, de maximumsnelheid is er één die wij toen nog belachelijk laag vonden (ongeveer 100 km/u, wat een ironie) en er waren op ons traject een paar grote werkzaamheden waar de Duitse Baustellen nog bij verbleekten.

Om bovenstaande redenen waren we vroeg vertrokken, met slechts minimaal ontbijt. De voortgang werd al snel beperkt door de genoemde werkzaamheden, onverwachte files, een bokkende TomTom en een daardoor gekozen prachtige, maar langzame route dwars over Dartmoor. Rond een uur of 11:00 was het dus duidelijk tijd voor pauze. We stopten bij Woody's Diner, een onooglijke keet met diverse aankondigingen van een 'all day breakfast', en dat klonk (en rook) eigenlijk wel aantrekkelijk.

Gezellig. 

Binnen aangekomen bleek het hok gevuld met norse, dikke vrachtwagenchauffeurs en een doorgerookt, uitzonderlijk chagrijnig vrouwtje achter de kassa. Achter haar bevond zich in het keukentje een soort menselijke octopus in een wit hempje (type Onslow) die 5 armen gebruikte om een onwaarschijnlijk grote walmende bakplaat met worstjes, bloedworst, eieren, champignons, bacon en tomaten onder controle te houden. Eén arm bleef zo mooi vrij om te roeren in een grote pan witte bonen in tomatensaus, en zo af en toe een frituurmandje met aardappelwafeltjes leeg te schudden. Kortom - het zag eruit als een uitstekende plek om een Engels ontbijt te bemachtigen. Ook was direct duidelijk waar de Brexit-stemmers (die we tot nu toe niet veel hadden ontmoet) zich kennelijk ophielden. 

Een 'full English' is, zoals bekend, een stevig maal en bevat dus worstjes, bacon, champignons, bloedworst, tomaat (dit alles gebakken op de bakplaat), witte bonen, gebakken aardappelen, toast en ei - naar wens gepocheerd, gekookt, gebakken of in de vorm van een roerei of omelet. In dit soort gelegenheden hoef je natuurlijk niet op een gepocheerd ei te rekenen. Omdat een dergelijke bak eten voor ons veel te heftig leek was ik blij te zien dat je ook kon kiezen voor een 'breakfast bap' (de 'bap' moest ik even opzoeken) - een groot broodje dat tussen een hard en een zacht bolletje in zat, belegd met drie elementen naar keuze uit het full English. Ik kan me niet voorstellen dat er veel mensen zullen gaan voor toast, bonen en aardappel, maar then again, het zijn Engelsen en het hele ontbijt is voor ons al tamelijk onvoorstelbaar.

Dit lijkt erop, maar er ontbreekt teveel om het 'full' te noemen. 

Terwijl ik nadacht over mijn opties was het kennelijk mijn beurt geworden, want toen mijn blik van het bord afdaalde keek ik recht in de furieuze ogen van de vrouw achter de kassa. Het rhythmisch geklik dat ik al even hoorde bleek afkomstig van de pen in haar hand, zwevend boven een notitieblokje. Of ik héél misschien al een beetje een idee had wat ik mogelijk wilde. Nou, jawel: ei, worst, en champignons. "Rood of bruin"? Eh, pardon? Nog wat feller geklik en een duidelijk hoorbare ademhaling. "RED OR BROWN?". Ik was in de categorie "buitenlander" beland en iedereen weet dat die je wel verstaan als je gewoon harder praat. Het geklik hield op, en de achterkant van de pen werd gebruikt om vaag in de richting van de balie achter haar te wijzen, waar de servetjes, mosterd, ketchup en bruine sau.... Ahhhh. "Ketchup of brown sauce". Waar bij de ketchup in elk geval nog de tomaten duidelijk genoeg de smaak veroorzaken is dat bij de brown sauce een stuk moeilijker - het is een hartig, zoet-zure saus waarin Worcestershire sauce een flink rol speelt en die wat minder zoet is dan ketchup. Bruin dus, bruin graag, dank u. Er volgde wat geschreeuw richting de keuken, en na een paar minuten werden er twee papieren pakketjes aangegeven door Onslow, die uiteindelijk toch gewoon maar over twee armen bleek te beschikken.

We aten de baps in de auto die we liever niet te lang alleen lieten, en al helemaal niet als het alternatief een nukkige keet is. Het broodje smaakte uitstekend, maar was wel een uitdagende beleving - het wordt heel snel duidelijk wat er gebeurt als je een hap neemt uit een broodje met een zachte eidooier, bloedhete champignons, vette worstjes en saus. Hoe dan ook, na een smakelijk maal en een kwartiertje poetsen konden we onze weg vervolgen. Op naar Londen, waar we in de avondspits aankwamen. Op vrijdag. We waren blij dat we stevig hadden ontbeten.

Spits in Londen

Hoe maak je zelf een breakfast bap? Dat is niet moeilijk:

• 2 hamburgerbroodjes, fikse witte broodjes of 'Italiaanse bollen'.
• 2 eieren
• 4 vrij dikke plakjes bacon of ontbijtspek
• 2 grote of een handvol kleine tomaatjes of wat gesneden champignons

Bak de bacon uit in een koekenpan en hou ze apart. Snijd de broodjes en leg ze even met de snijkant in de pan tot ze licht getoast zijn. Maak de tomaten of champignons klaar: bak de champignons of halveer de tomaten en leg ze met de snijkant in de pan, bak ze totdat ze een mooie bruine kleur hebben en warm zijn (let op - ze verbranden snel). Bak tot slot de eieren en bestrooi met peper en zout. Leg 2 plakjes bacon en de champignons of tomaat op het broodje. Leg het ei erop en doe er wat saus (rood of bruin, net wat je wilt) overheen. Neem een hap, zoek de keukenrol en begin opnieuw. 

Smeurebreud

Het voordeel van kamperen is dat je flexibel bent - zeker in het voorseizoen. Vandaar dat we dankzij zinderende Duitse hitte plotseling en onverwacht in Denemarken waren. Na een korte stop in Kopenhagen (waar we van alles aten en dronken, maar er zat niets Deens bij) kwamen we een weekje rustig bij en ook in contact met de Deense keuken. De bekendste daarvan, en voor ons ook meteen de lekkerste, is smørrebrød. In rap tempo leerden we daarover van alles.

Smørrebrød met gebakken haring in Aalborg

Zo komt het van komt van smør og brød - boter en brood. In de regel een dunne plak stevig, volkoren rogge-zuurdesembrood. Daarop voldoende boter om een tandafdruk in te kunnen zien als je een hap hebt genomen, en dan beleg. De mogelijkheden zijn eindeloos, maar er zijn wel wat klassiekers - haring, gebakken en/of gemarineerd, gebakken gepaneerde vis, IJslandse garnalen met ei, rosbief, tartaar en aardappel. Dit alles met een passend sausje of garnituur - kappertjes, rode kool, rode biet, augurk, mierikswortel, remoulade, mayonaise.

Smørrebrød met rollade en wijngelei in Aalborg

Het heeft, kortom, wel wat van een Nederlandse boterham, maar dan met net even wat meer aandacht en paar 'standaard'varianten. Je eet er een stuk of drie, maar ja, we hadden de hele avond, dus ik maakte er vijf. O ja, erbij drink je aquavit (of akvavit, een Scandinavische drank met kruiden als dille, koriander, venkel en/of komijn), zeker bij de haring, of een goede pilsner, lager of ander blond, licht en bitter bier.

Bij de onderstaande vijf varianten staat steeds bij de fotos de beschrijving. Voor het brood heb ik valsgespeeld, dat kocht ik bij een Duitse bakker -  100% volkoren, rogge-zuurdesembrood, dus hoeveel kan het schelen met Deens brood?

Gemarineerde haringstukjes, rode ui, dille

Remoulade, aardappel, dille

Gepaneerde, gebakken scholfilet, remoulade, dille

Zelfgemaakte rosbief (op 55C gegaarde diamanthaas), mierikswortel, ui, kappertjes

Deense blauwe kaas, appel, roze peper

Hierbij inderdaad meerdere soorten aquavit - Rostocker Lement bij de haring en Aalborg Porse Snaps bij de kaas. Een Gulpener Urpils bij de overige. We konden concluderen dat die Denen het wel begrepen hebben - dit is gewoon erg lekker.

Inside things

Inmiddels al weer 10 jaar geleden hebben we ruim de tijd genomen om Kreta te verkennen. Met het gehuurde Aygootje een doodenge onderneming, want je reed geen bochtige kilometer zonder grijnzende snor op je bumper, maar verder was het, zo buiten het seizoen, een heel fijne plek om te zijn en vooral - om te eten.

In ons niet al te toeristische kustdorpje ("1 star - no disco!") hadden we het al aardig getroffen met een vast adresje waar we vaak zijn beland. Verder eilandinwaards was het allemaal net wat minder toegankelijk en zoals zo vaak dus ook even wat lekkerder. We kregen er in een verlaten dorp een rijpe granaatappel - zo van de boom - in de hand gedrukt, aten slakken die zonder verdere kruiden bol stonden van de rozemarijn waarop ze leefden en werden smakelijk uitgelachen om mijn excuus 'we moeten nog rijden' toen we een bijzonder foezelig glas raki aangeboden kregen door een hoogbejaarde monnik.

Het hoogtepunt was echter een lunch (en wat dagen later nog één) in vreemdsoortig gebouwtje waar we toevallig belanden - ik zal er verder geen uitspraken over doen, kies zelf maar een beschrijving. Zoals het er nu bij ligt, zit er in elk geval geen restaurant meer in:

Bron: Google Maps

In 2008 was dit wel anders, er stonden flink wat oudere deukige auto's buiten, weinig glimmend en klein huurspul. Net zoals in Frankrijk leek het me een aanrader als er meer locals zijn dan toeristen, dus meteen naar binnen.

Daar aangekomen zochten we meteen naar verborgen camera's, want we werden ontvangen door André van der Toorn. Diens Nederlands bleek echter wel heel erg tegen te vallen, dus uiteindelijk waren we ervan overtuigd dat we toch te maken hebben met een Doppelgänger - of mogelijk een niet te ver verwijderd familielid. Pas later las ik dat de beste man (André dus) geboren is als Kostas, in Athene - dus nou ja, wie weet.

Als twee druppels water

Hoe dan ook, ook het Engels van deze zeer vriendelijke meneer liet nogal te wensen over, dus maakten we onze keuze op basis van de geplastificeerde menukaart. Google Translate was toen duidelijk nog een stuk minder ver ontwikkeld dan nu, maar dat mocht niet baten. Geïntrigeerd door de verder niet vertaalde κοκορέτσι vroegen we door, en dat bleek een moeilijke zaak.

"Lamb". Nou, lekker. Maar dat was niet het probleem. Wild gebarend, Grieks mompelend, met handen wapperend tussen kin en kruis, keek hij moeilijk om zich heen, naar een andere tafel. Die haalden hun schouders op en aten door. "Inside things", kwam er uiteindelijk uit. Ah. "Inside things". Dat zullen wel ingewanden zijn. Monter knikten we. Doe ons die maar. Hij keek ons even aan, leek nog wat te willen zeggen, maar haalde toen óók maar de schouders op en liep weg, waarschijnlijk in de overtuiging een vol bordje terug te krijgen.

Enige tijd later volgde de maaltijd. Met een moeilijke glimlach werd als eerste gerecht een bord op tafel gezet. "Kokoretsi". De rest volgde. Een korte buiging, en meneer trok zich terug. Van achter de bar en ook vanaf de andere tafel werd er sluikse blikken geworpen. Op het bord lagen grote plakken van iets dat duidelijk op een spies had gezeten; een soort rollade van grove stukken met een bruine korst. Het rook geweldig - vooruit, een beetje, nou ja, ingewandig, maar zeker niet onprettig. Een beetje citroensap erover, en proberen maar. Het was fantastisch lekker. Lever was duidelijk herkenbaar, ook een stukje steviger vlees, en nier, iets wat minder definieerbaars en iets wat erg op zwezerik leek, en het mogelijk ook was. Dit alles had een heerlijke krokante korst, stevig gekruid met knoflook, oregano en citroensap.

Kokoretsi - κοκορέτσι (c) Mout & Peper

Na wat goedkeurend geknor en een paar stevige happen kwam de uitbater weer langs. "Is good?" vroeg hij, zijn gezicht een mengeling van hoop en verbazing. "It's incredible!" riepen we. Zijn gezicht betrok iets. "Is good!" Ah. Blij knikte hij en vervolgde zijn rondje. We genoten verder van onze inside things, erg goede salade (met rode kool), stukjes gepaneerd lamsvlees, friet en groenten.

Van onze Belgische hoteleigenaar begrepen we bij thuiskomst wat de 'inside things' waren. Huiverend vertelde ze dat het, inderdaad, ongeveer alles is wat je in een lam aantreft. Longen, hart, nieren, zwezerik en lever, omwikkeld met darm en als grote, ongeveer vijftien centimeter dikke, soms wel een meter lange rollade rond een spies, gegrild boven houtvuur. Ze keek ons meewarig aan - je kunt natuurlijk pech hebben als je zomaar ergens gaat eten. We hielden wijselijk onze mond. Een paar dagen later aten we er weer.